PROSVJETNI RAD PROFESORA MIHAILA BUKVIĆA
Profesor Mihailo Bukvić rođen je 1876. u Gacku, u istočnoj Hercegovini u domu Rista Bukvića i supruge Ane, rođ. Varoščić. Gimnaziju je svršio u Sarajevu 1899. godine, a filozofski fakultet u Gracu 1903.
Prof. Mihailo Bukvić
Intelektualni stvaraoci sa širih jugoslovenskih prostora imali su nesumnjivo značajnu ulogu u kulturno-prosvjetnom životu Crne Gore, posebno u razdoblju od 1852. godine, kada je Crna Gora proglašena knjaževinom, pa do austro- ugarske okupacije Crne Gore početkom 1916. godine. Kult patrijarhalne Crne Gore kao “slovenske Sparte” i njenog prijestonog središta Cetinja kao “kamenog prijestola slobode“ širio je svoju magnetnu privlačnost i uticaj i na okolne geopolitičke prostore. Potstaknuti slobodarskom borbom Crnogoraca i sve raširenijem kultom Crne Gore u slovenskom okruženju, brojni prosvjetni pregaoci iz Vojvodine, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Slovenije, Dalmacije i Boke Kotorske u razdoblju vlade knjaza, a potom kralja Nikole došli su u Crnu Goru i stavili joj sve svoje intelektualne kapacitete na raspolaganje. Veliki broj njih ostavio je trajan spomen u kulturnoj i prosvjetnoj istoriji Cetinja i drugih gradskih centara pred – jugoslovenske Crne Gore. Među njima ličnost i djelo Mihaila – Miha Bukvića zauzima neosporno značajno i nezaboravno mjesto.
Profesor Mihailo Bukvić rođen je 1876. u Gacku, u istočnoj Hercegovini u domu Rista Bukvića i supruge Ane, rođ. Varoščić. Gimnaziju je svršio u Sarajevu 1899. godine, a filozofski fakultet u Gracu 1903. Ministarstvo prosvjete i crkvenih djela Knjaževine Crne Gore raspisalo je za potrebe cetinjske gimnazije konkurs (stečaj) 24. maja 1903. u kome se tražio profesor za klasičnu filologiju, koji bi takođe poznavao i jedan živi jezik (srpski, ruski, njemački, francuski, italijanski). Konkurs je objavljen i u nekoliko narednih brojeva “Glasa Crnogorca”, službenog lista Knjaževine. Smatrajući da ispunjava postavljene uslove u ovom konkursu, jer je vladao klasičnim jezicima kao i srpskim i njemačkim jezikom, Bukvić je u pismu upravitelju cetinjske gimnazije 24. juna 1903. molio da bude primljen za profesora klasične filologije u cetinjskoj gimnaziji budući da ispunjava postavljene uslove iz konkursa, što dokazuje priloženim ispravama. Upravitelj gimnazije na Cetinju, Luko Zore usvojio je Bukvićevu molbu, pa je u dopisu Ministarstvu prosvjete od 26. juna iste godine preporučio da Bukvić bude primljen u službu, čemu je uskoro udovoljeno. U razdoblju od 23. oktobra 1903. do 26. avgusta 1907, Bukvić je službovao u cetinjskoj gimnaziji kao kontraktualni nastavnik, a zatim i kao profesor. U istom razdoblju bio je i profesor Djevojačkog instituta na Cetinju. Tu se i vjenčao 20. avgusta 1906. sa Tomanom rođ. Stojanović, rodom iz sela Oraha u Lješanskoj nahiji. Kao ličnost izuzetnih sposobnosti i produhovljene intelektualne energije, postavljen je ukazom knjaza Nikole od 2. avgusta 1907. za upravitelja (direktora) i profesora na Niže državne gimnazije u Podgorici koja je imala početi sa radom 1. septembra iste godine. Neophodno je napomenuti da je do otvaranja niže gimnazije u Podgorici 1907. godine, cetinjska gimnazija bila jedina gimnazija u Knjaževini Crnoj Gori. Ukazom knjaza Nikole od 5. januara 1907. profesor Bukvić je postavljen za redovnog člana Prosvjetnog savjeta, dok je novim ukazom knjaza Nikole od 12. juna 1913. naimenovan za vanrednog člana Prosvjetnog savjeta Kraljevine Crne Gore. Budući da je punih šest godina rukovodio nižom državnom gimnazijom u Podgorici (od 1907 do 1913) u svojstvu upravitelja i u tom vremenskom razdoblju iskazao svoju izuzetnu duhovnu i intelektualnu energiju i kreativnost, profesor Bukvić je ukazom kralja Nikole od 24. novembra 1913. postavljen za upravitelja (direktora) i profesora niže državne gimnazije u Nikšiću, koja je upravo te godine i formirana. Rukovodio je nikšićkom gimnazijom od postavljenja 1913. pa do maja 1916. godine, kada je gimnazija prestala sa radom odlukom austro-ugarskih okupacionih vlasti. I sam profesor Bukvić interniran je u toku 1916. u Karlštajn, gdje je ostao više od godinu dana. U internaciji je teško obolio, pa je dozvolom austro- ugarskih vlasti pušten na slobodu i vraćen u Nikšić. Iscrpljen teškim i nepodnošljivim uslovima života u internaciji, profesor Bukvić se upokojio u Nikšiću 19. septembra 1917. godine u 41. godini života. Sahranjen je na nikšićkom gradskom groblju.
Ukazo postavljenju Mihaila Bukvića za upravitelja Državne gimnazije u Nikšiću
Bio je poslanik Crnogorske narodne skupštine na Cetinju, a jedno vrijeme i njen sekretar. Imao je tri sina : Rista (1907 do 1938), Boška (1910 do 1958) i Danila (1912 do 1937) i dvije kćeri: Danicu (1911 do 1912) i Anu (1915 do 1997). Njegova supruga Tomana upokojima se 20. juna 1979. godine na Cetinju.
U nekrologu posvećenom profesoru Mihailu Bukviću, koji je objavljen u “Glasu Crnogorca“ od 20. oktobra 1917. godine, pored ostalog se kaže: „Žarko rodoljublje prema Crnoj Gori urođeno svim Hercegovcima, dovelo ga je, pošto je dovršio svoje školovanje, u Crnu Goru da joj stavi svoju mladu snagu na raspoloženje… Mirna priroda, pravilan pogled na naše političko i društveno stanje, privukli su mu veliki broj prijatelja i poštivalaca. Kao nastavnik, bio je ne samo dobar pedagog, no i pravi otac učenicima koji ga nigda zaboraviti neće… Država i društvo gubi zaslužna člana, porodica dobra oca, a škola vrijedna učitelja…“
U fondovima Državnog arhiva Crne Gore na Cetinju sačuvan je najveći broj arhivskih akata vezanih za život i rad profesora Mihaila Bukvića. Značajna većina njih grupisana je u fondu Ministarstva prosvjete i crkvenih poslova Knjaževine (Kraljevine) Crne Gore, koji broji ukupno 106 fascikli.
Cijeneći djelo profesora Bukvića kao izuzetno važno za kulturno-prosvjetnu istoriju Crne Gore, iz fonda Ministarstva prosvjete sabran je i pripremljen za štampu zbornik dokumenata koji svojim sadržajem obuhvata život i rad ovog eminentnog prosvjetnog pregaoca od njegovog dolaska na Cetinje 1903. pa do kraja 1915. Treća tematska cjelina ovog zbornika objedinjuje period u kome je Mihailo Bukvić bio direktor novootvorene gimnazije u Nikšiću (1913 do 1915).
Zgrada prve gimnazije u Nikšiću
Iz uvodnog slova “Prosvjetni rad profesora Mihaila Bukvića 1903 – 1916”/ Zbornik dokumenata
Prof. Predrag Vukić
