(ličnosti na čelu najviših organa državne uprave u prosvjeti: ministri, zastupnici (vršioci dužnosti) ministra, sekretari sekretarijata – ministri, predśednici savjeta za prosvjetu)
Piše: Prof. Radovan Damjanović
Ministarstvo prosvjete u Crnoj Gori ustanovljeno je 1882. godine i nazivalo se Ministarstvo prosvjete i crkvenih poslova. Prije formiranja Ministarstva za poslove prosvjete u tadašnjoj Crnoj Gori bili su zaduženi pojedinci od ugleda i autoriteta za praćenje i razvoj ove djelatnosti. Tako, nalazimo u arhivskoj građi da je od 1979. do 1880. godine ovim poslovima rukovodio vojvoda ĐURO CEROVIĆ, a u 1880-toj godini to je bilo povjereno LJUBOMIRU P. NENADOVIĆU.
Od osnivanja ministarstva do danas na čelnim dužnostima ovog državnog resora u Crnoj Gori nalazili su se sljedeći pojedinci:
PEROVIĆ PUNIŠA je rođen 1911. godine u Šobajićima (Danilovgrad). Završio je gimnaziju u Nikšiću, a pred II svjetski rat apsolvirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu.
Perović Puniša je bio aktivni učesnik i jedan od rukovodilaca u predratnom antifašističkom studentskom pokretu. Kao učesnik demonstracija više puta je hapšen i izvođen pred sud. Poslije kapitulacije Kraljevine Jugoslavije obavlja niz značajnih političkih i partijskih funkcija. U toku NOB-a zauzima vrlo značajna mjesta rukovodioca i organizatora partijskih i vojnih aktivnosti. Kada je CASNO (aprila 1945) pretvoren u Crnogorsku narodnu skupštinu, a njegovo Predsjedništvo u Predsjedništvo skupštine, usvojen je Zakon o obrazovanju Narodne vlade po kome je imenovana prva vlada (predśednik Blažo Jovanović, potpredśednik Petar Komnenić i osam ministara). Za prvog ministra prosvjete imenovan je Puniša Perović, dotadašnji pomoćnik povjerenika za informacije. To je bio prvi minister prosvjete Crne Gore poslije drugog svjetskog rata. Na ovoj dužnosti je ostao do novembra 1945. godine kada odlazi na novu dužnost u Beograd, direktor Više partijske škole CK KPJ (1946-1947).
Poslije rata radi na više odgovornih funkcija u KPJ i SSRN Jugoslavije. Više puta je poslanik u Saveznoj skupštini, CK SK CG, član rukovodstva Saveza boraca NOR-a i sl.
Kao srednjoškolac pokazivao je sklonost za pisanu riječ. Kao učenik i student objavljuje radove u đačkim i omladinskim listovima. U toku rata, a i kasnije, biran je za urednika pojedinih časopisa i listova („Mlada kultura“, „Riječi slobode“, „Pobjeda“, „Narodna borba“). Objavio je više tekstova na teme iz NOR-a i revolucije.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941., dobitnik nagrade AVNOJ-a kao i niz drugih priznanja i odlikovanja. Za narodnog heroja Jugoslavije proglašen je 1953. godine.
Umro je 1985. godine.
PAVIĆ NIKO je rođen u Šavniku 1905. godine. Gimnaziju je učio u Nikšiću, a u Beogradu je na Filozofskom fakultetu diplomirao na katedri za srpski jezik i književnost.
Uoči rata radi kao profesor gimnazije u Čačku. Od prvog dana učestvuje u NOP-u (1941) đe kao član KPJ dobija značajne političke, vojne i komandne funkcije za svo vrijeme rata. Na Skupštini ZAVNO (1943) u Kolašinu izabran je za člana Izvršnog odbora, koji je vršio funkciju ratne vlade. Predsjedništvo CASNO-a koje je vršilo poslove crnogorske vlade u decembru 1944. godine donijelo je odluku da se umjesto Odjeljenja za prosvjetu osnuje Povjereništvo i postavilo za povjerenika prota Jovana Radovića, a za njegovog pomoćnika profesora Nika Pavića. Za ministra prosvjete postavljen je novembra 1945. godine, poslije Puniše Perovića koji je po potrebi službe premješten u Beograd. U periodu dok je bio ministar (1945-1948) Pavić se posebno angažovao na obnovi i otvaranju osnovnih škola, širenju mreže srednjih škola, izgradnji školskih objekata i obezbjeđenju nastavnog kadra. Značajna aktivnost je bilaposvećena opštem narodnom prosvjećivanju i iskorjenjivanju nepismenosti.
Poslije objavljivanja Rezolucije Inforbiroa Niko Pavić se javno izjasnio za Rezoluciju zbog čega je bio hapšen i osuđen. Po izlasku iz zatvora radio je kao profesor Učiteljske škole u Nikšiću, a kasnije kao direktor Narodnog pozorišta u Titogradu, sa koje dužnosti je i penzionisan.
Umro je 1987. godine.
KOMATINA RADOMIR je rođen u Beranama 1922. godine. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Beogradu, đe je i studirao pravo.
Još kao gimnazijalac, prije drugog svjetskog rata, Komatina je pripadao naprednom omladinskom pokretu. Učestvuje u NOB-u od 1941. godine i tokom rata vrši niz raznih i odgovornih vojnih i političkih funkcija. Poslije oslobođenja se takođe nalazi na dužnostima rukovodioca omladine i funkcijama u CK KP Crne Gore, Narodnog fronta odnosno SSRN Crne Gore, sinikata i drugih društvenim i političkim organizacijama Crne Gore i Jugoslavije.
Za ministra prosvjete imenovan je avgusta 1948. godine, poslije razrješenja Nika Pavića, i na toj dušnosti je ostao do septembra 1950. godine kada za ministra dolazi Živko Žižić.
Radomir Komatina je nosilac Partizanske spomenice 1941. kao i više visokih odlikovanja i priznanja.
Umro je 2001. godine.
ŽIŽIĆ ŽIVKO je rođen 1914. godine u Poljima, opština Mojkovac. Gimnaziju je učio u Foči i Sarajevu, a prava završio u Beogradu.
Na beogradskom univerzitetu se rano uključio u aktivnostima naprednog studentskog pokreta, a 1938. postaje član KPJ. Jedan je od najistaknutijih organizatora i rukovodilaca NOB-a u bjelopoljskom kraju. Za vrijeme rata (1941-1945) obavlja vrlo odgovorne partijske i vojne funkcije. I u poslijeratnom periodu zauzimao je niz značajnih kako političkih, tako i državnih i upravnih funkcija u Crnoj Gori i Jugoslaviji.
Za ministra prosvjete imenovan je septembra 1949. godine poslije Radomira Komatine. Na toj funkciji je bio do novembra 1950. godine. Po drugi put se našao na čelo crnogorske prosvjete 1957. godine, kao predśednik Savjeta za prosvjetu i tu je dužnost obavljao do maja 1959. godine. Od 1962. do 1963. godine ponovo je predśednik Savjeta za prosvjetu i kulturu i istovremeno je obavljao dužnost sekretara Izvršnog vijeća.
Za bogat revolucionarni rad i društveno angažovanje u poslijeratnom periodu Živko Žižić je dobio niz odlikovanja i priznanja (Spomenica 1941, dva ordena za hrabrost, Orden zasluga za narod i mnogi drugi).
Umro je 1976. godine
