Povodom stotinu godina od početka rada prvog stalnog bioskopa u Nikšiću, iz štampe će izaći knjiga autora Maksima Vujačića i Moma Rebića. Iz rukopisa tog rada priredili smo feljton.
Bioskop 18. septembar 70-ih godina
Narodni univerzitet Nikšić osnovao je Opštinski odbor Socijalističkog saveza radnog naroda Nikšić sredinom septembra 1953. godine. Ova ustanova sa samostalnim finansiranjem djelovala je na terenu opštine Nikšić. Imala je skupštinu, upravni odbor, upravnika i u svom sastavu: Stručni savjet, Centar za film i dokumentaciju, Centar za ideološko-političko i društveno-ekonomsko obrazovanje, Centar za stručno poljoprivredno obrazovanje i Katedre za opšte obrazovanje, ideološko-političko, društveno-ekonomsko, zdravstveno, stručno poljoprivredno obrazovanje i Katedru za porodicu i domaćinstvo. Centar je u programu imao i filmske predstave. Uz predavanja prikazivao je „Filmske novosti“ i kratkometražne filmove. U 1961 – 1962. godini prikazani su filmovi: „Od monarhije do republike“, „Jugoslavija 1941“, „Deset na jednoga“, „Armija u prvomajskoj proslavi“, „Od cara do Lenjina“, „Prvi čovjek svog vremena“, „Umro je Moša Pijade“, „Dokumenti jednog života“, „Tragom Četvrte i Pete ofanzive“ i „Što to huči Sutjeska“, o Savi Kovačeviću.
Centar za film imao je zadatke da radi na kinofikaciji sela, gradilišta i grada, da pomaže kinofikaciju nastave i razvijanje muzičke kulture. Organizovao je cikluse predavanja kao: „Kako treba posmatrati film“, „Film kao društveno-ekonomska pojava i njegovo značenje u opštoj kulturi“, „Uticaj filma u formiranju ličnosti mladog čovjeka“, „O crtanom filmu“… Prikazao je cikluse dugometražnih i kratkometražnih filmova.
Dugometražni: „Kota 905“, „Kampo Mamula“, „Vučja noć“, „Vjetar je stao pred zoru“, „Kroz granje nebo“, „Živjeće ovaj narod“, „Slavica“, „Krvavi put“, „Ne okreći se, sine“, „Dolina mira“, „Družina Sinji galeb“, „Zle pare“, „Daleko je sunce“, „Umirem srećna“, „Mi iz Kronštata“, „Šolaja“, „San male Mi“, „Trenuci odluke“, „Besmrtna mladost“, „Ešalon Dr M“, „Jahali su na zapadu“, „Ljubav i moda“, „Obračun kod OK korala“, „Prvi građanin male varoši“, „Parižanka“, „Deveti krug“, „Zajednički stan“, „Ilja Muromec“, „Pijesak Ivo Džime“, „Podmornica Orao“, „Hanka“, „U 3 i 10 za Jumu“, „Lete ždralovi“, „Meksiko u pjesmi“, „Orden za hrabrost“, „Aleksa Dundić“, „Romeo, Julija i tama“, „Kauboj“, „Krov Japana“, „Na Tihom okeanu“, „Stvaranje svijeta“, „Afrički lav“, „Na smrt osuđeni je pobjegao“, „Subotom uveče“, „Ne čekaj na maj“, „Beogradska konferencija“ i „Od cara do Lenjina“.
Prepuna sala bioskopa 18. septembar 80-ih godina
Kratkometražni (istorijski i društveno-politički): „Proslava u Titovom Užicu“, „Od monarhije do republike“, „Jugoslavija 1941“, „Deset na jednoga“, „Na mrtvoj straži“, „Dokumenti jednog života“, „Njegov put u život“, „Pravi čovjek svog vremena“, „Grob u žitu“, „Djevojka s naslovne strane“, „Drvar“, „Tragom Četvrte i Pete ofanzive“, „Uz druga je drug“ i „Uzbuna“.
Nastavni, zdravstveno-domaćički, poljoprivredni, crtani, lutkarski itd… filmovi: „Beograd – naš glavni grad“, „Hidroelektrane“, „Osnovna škola skijanja“, „Porodica i domaćinstvo“, „Pomoć porodici“, „Zimsko čišćenje i prskanje voća“, „Veseli doživljaj“, „Od sjetve do žetve“, „Lična higijena“, „Rat koji još traje“, „Gool“, „Kauboj Džimi“, „Omladina i pioniri“, „Mladost koja će biti legenda“, „Treća smjena“, „Autostrada“, „Vojvodina“, „Drina“, „Kakva je naša obala“, „Magelanovim putem“, „Triglav u bjelini“, „Zoološki vrt“, „Morske životinje“, „Pjesma jeseni“, „Od baklje do televizije“, „Oblaci padavine“, „Vuk Karadžić“, „Sjećanje na Njegoša“, „Jovan Jovanović Zmaj“, „Narodne igre i pjesme“, „Postanak knjige“, „Slikarstvo“, „Tehnika slikarstva“, „Naši zubi“, „Škola je bila njihova briga“, „Tuberkuloza i borba protiv nje“, „Vesele vježbe na spravama“, „Naši planinari“, „Plivački skokovi“, „Kros-kontri“, „Vještačko đubrivo po njivama“, „Moja njiva“, „Putem kooperacije“, „Uzgoj krompira“, „Merinizacija“, „Uzročnosti zaraznih bolesti“, „Stočarstvo danas“, „Ples mačke i miša“, „Dan mladosti 1961.“, „Proslava 1. maja 1961.“, „Srce u snijegu“, „Crvenakapica“, „Pionir i dvojka“, „Vitez u košu“, „Vjetar i vjetrenjača“, „Dječak i kurir“, „Petica u snijegu“, „Naša brodogradnja“, „Proizvodnja papira“, „Šume naše bogatstvo“, „Biser Crne Gore“, „Dan odmora“, „Crnom Gorom“; Proizvodnja stakla“, „Djeca i saobraćaj“, „Električne nesreće“, „Higijensko-tehničke zaštite radnika“, „Svjedočanstvo o Tesli“, „Atom zrači“ i „Svemirki prostor“.
Uz dugometržne filmove prikazivan je po jedan kratkometražni film ili „Filmske novosti“, prvenstveno oni koji su posvećeni plenumima SSRNJ, CK SKJ, sjednicama Narodne skupštine itd.
Dija-filmovi: „Komunistička partija na čelu ustanka“, „Heroji narodnog ustanka“, „Ustanak u Srbiji“, „Ustanak u Hrvatskoj“, „Ustanak u Sloveniji“, „Ustanak u Makedoniji“, „Ustanak u Crnoj Gori“, „Ustanak u Bosni i Hercegovini“, „Narodna revolucija i stvaranje narodne vlasti“, „Ustanak u Vojvodini“, „Oružani ustanak i stvaranje JNA“, „Omladina Jugoslavije u oslobodilačkom ratu i narodnoj revoluciji“, „Crvenkapica“, „Cijepljenje i njegova vrijednost“, „Prva pomoć“, „Alkohol neprijatelj zdravlja“, „Crijevne zarazne bolesti“, „Higijena seoske kuće“, „Domaćica“, „Dobijanje i prerada mlijeka“, „Srećno potomstvo“, „Češće zarazne bolesti djece“, „Voćarstvo“, „Sunce, voda i vazduh“, „Savremeno stanovanje“, „Školska zadruga“, „Kad bi momci svih sela“, „Prva pomoć kod preloma“, „Ivo se sprema u školu“, „Kućni vrtić“ i „Pomračenje Sunca“.
Uz kinobus je organizovana prodaja „Nikšićkih novina“, „Pobjede“, „Borbe“, „Politike“ i „Pionirskog rada“. Osim specijalnog kinobusa Centar je imao dvije kinoaparature, magnetofon i mikrofon, dijaprojektor, epidijaskop i gramofon sa pedeset gramofonskih ploča. Kinooperater je bio Pavle Kovačević a vozač kinobusa Slobodan Vujičić.
-Maksim Vujačić
-Momo Rebić
