Prije punu godinu dana u Nikšiću je, u 63. godini, umro Dušan Jeknić. Okončan je jedan život pjesnički naglašen, i patnički i ratnički. Ovaj vrsni umjetnik, univerzitetski profesor i naučnik, kojega pamte generacije učenika i studenata, na svim pomenutim poljima djelovanja ostavio je prepoznatljiv trag u crnogorskoj kulturi. Njegovao je Dušan Jeknić vrijednosti urbanog života, cijelim bićem promovisao dobri duh naše sredine, Nikšić i Crnu Goru i uz sve to pripadao staronikšićkoj podrodici čiji su članovi decenijama profesionalni angažman vezali za Nikšić.
Njegovo slikarsko djelo stiglo je na gotovo sve kontinente, a ocjenjivano je i procjenjivano od strane slikara, profesora, istoričara umjetnosti… Biografiju crnogorskog slikara Dušana Jeknića bogatila su brojna studijska putovanja širom Francuske, Njemačke, Holandije, Amerike itd. Svi koji su ga poznavali znaju da je bio veliki i istrajni, ako tako možemo reći, sljedbenik umjetnosti, čovjek koji je i govorio i radio za lijepo. Tom cilju su podređene slikarske kolonije koje on organizuje u Herceg Novom i Risnu, te brojne akcije njegove NVO „NTN“. Svojevremeno se cijelim jednim ciklusom slika, pod nazivom „Od Tibeta do Kosova“, usprotivio rušenju umjetničkih djela širom svijeta.
Pamte se njegovi performansi kada je bez ustezanja kao umjetnik, no prije svega kao slobodan građanin i intelektualac, ukazivao na loša arhitektonska rješenja pojedinih lokacija u gradu. I sve to bez potrebe za ličnim promovisanjem i reklamerstvom, već iz istinske želje da doprinese unapređenju i razvoju grada. Bio je član ULUCG i glasovite „Generacije 9” (nažalost, “Generaciju 9” i crnogorsku kulturu u međuvremenu je pogodila smrt još dvojice istaknutih slikara – Cila Vušovića i Žara Vojičića).
Dušan Jeknić je autor nekoliko zapaženih naučnih radova publikovanih u domaćim i stranim časopisima. Podsjećamo i na njegovu veliku društvenu odgovornost koju je ispoljio kao profesor na fakultetu, a i kao stvaralac, kojega posljednih godina vidno narušeno zdravlje i stalna putovanja u inostranstvo radi liječenja nijesu omeli u poslu. Organizovao je i vodio školu u okviru projekta „Za djecu Jugoslavije“ pod pokroviteljstvom Fonda za otvoreno društvo u Nikšiću.
Iz navedenog možemo zaključiti da je gotovo nemoguće osvrnuti se na sve segmente djelovanja – od slike, preko performansa, do crteža – u kojima je realizovan kreativni potencijal ovoga umjetnika. O Jeknićevim slikama Terens Pel, između ostalog, veli: Njihova duboka snaga kao da se obraća najvišem aktu uma, izaziva opčinjenost koja raspaljuje novi stvaralački žar s korijenima u samoj prirodi. Neobična logika poetskog povezuje njegovo djelo u cjelinu, koja autora pokazuje kao stvaraoca sposobnog da prepozna „osobene strukture postojanja“ i „složenu tajnovitost živog tkanja umjetničke slike“.
Njegovo djelo ukazuje na proces, koji dijalektiku slikarske materije pretvara u unutrašnju dinamiku, a stvaralačku moć pojetske provenijencije uklapa u tokove postmoderne perspektive.
S druge strane, crtež, odnosno jeknuće, kako ga nazva prof. Aleksandra Vuković, omogućava autoru da zađe u suštinu umjetnosti zahvaljujući filozofsko-logičkim paradigmama – mašti, imaginaciji, halucinaciji, kreativnosti i stvaranju (radi se dakle o njegovom posljednjem Konceptu MMMM – Mašta, Muze, Markiz, Muzika). (…) Majstorski relizovanim crtežom i likovnim vokabularom, kojim Dušan Jeknić izražava imaginarne i apstraktne kategorije svojih promišljanja, predstavlja se umjetnik respektabilnog intelektualnog i kreativnog prosedea koji progresivnom numerologijom konstante M razvija svoje ideje unutar duhovnog demijurga mantre „OM“ (Ljiljana Zeković, galerija Centar, 2011).
Ovogodišnji Septembarski dani kulture otvoreni su retrospektivnom izložbom počivšeg Dušana Jeknića na kojoj su predstavljena njegova najvrednija djela, među njima i neka koja nikada ranije nijesu izlagana. Bio je to zaista veličanstven događaj za brojne građane Nikšića – na čemu zahvaljujemo Jeknićevoj porodici, prije svih njegovoj sestri Ranki Božović, Opštini Nikšić i Centru za kulturu.
Tako su „drumovanja“ Dušana Jeknića našla smiraj u beskrajnom plavom krugu, tom velikom simbolu njegove umjetnosti, s već odavno naznačenom zvijezdom koja, u trenutku kada naš grad teži da dobije obrise urbanog i prepoznatljivog toposa, stoji kao neuništiv putokaz.
Biografija:
Dušan Jeknić је rođen 1. 08. 1949. godine u Nikšiću. Fakultet likovnih umetnosti i postdiplomske studije slikarstva završio je 1981. u Beogradu. Radio je kao redovni profesor na Filozofskom fakultetu u Nikšiću i Beranama, a jedno vrijeme i kao predavač na Likovnoj akademiji u Trebinju. Bio je član ULUCG i glasovite „Generacije 9”. Nalazio se u uredništvu naučnog časopisa Luča. Priredio je brojne samostalne izložbe (u Beogradu, Nikšiću, Titogradu, Novom Sadu, Kotoru, Tivtu, Podgorici itd.), pokrenuo kolonije i učestvovao na značajnim kolektivnim izožbama u Crnoj Gori i svijetu (Beogradu, Parizu, Tuzli, Sarajevu, Hamburgu, Cetinju, Podgorici, Nikšiću itd.). Dobitnik je nekoliko priznanja: Otkupna nagrada Likovnog salona Herceg Novi (1978), Prva nagrada za slikarstvo, Likovni salon Nikšić (1980), Otkupna nagrada ULUCG, Titograd (1985) i dr.
Novica Vujović
