U kafani željezničke stanice svoje piće redovno je ispijala i poznata glumica nikšićkog pozorišta Mira Greč. U dugom i burnom životu ove kafane, osim legendarnog Vita Nikolića, bilo je još mnogo isto tako zanimljivih gostiju čija imena i dogodovštine ovom prilikom nije moguće pomenuti.
Njegoševa ulica
Iz Nikšine i Vidine kafane na željezničkoj stanici, tom prugom uskog kolosjeka, koje već odavno nema, otišli su nekud, bez povratka njeni stalni gosti, pravi nikšićki boemi, mnogi ljudi od pera i duha, “crni biseri“ šezdesetih…
Koju godinu ili deceniju kasnije, neki od njih postaće značajna imena naše umjetnosti i kulture.
Zahvaljujući poznatim filmskim rediteljima, nikšićka željeznička stanica postala je nadaleko poznata.
U poslijeratnom periodu pioniri nikšićkog ugostiteljstva, u privatnom sektoru, bili su Natalija Koka Đukanović i Vidosava Vida Žižić. One su decenijama bile svojevrsna znamenitost svojih kafana, simboli ugostiteljstva na stari način sa romantičarskim sjajem i patinom. U njihovim lokalima svoje druge domove i odmorišta osim nebrojeno mještana, nalazilo je i mnogo namjernika. Pisci, glumci, slikari. sportisti, boemi, kozeri, šaljivdžije bili su im uvijek rado viđeni gosti.
Natalija Koka Đukanovič, zajedno sa Milutinom Đukanovićem, otvorila je u svojoj kući u Manastirskoj ulici 1963. godine, kafanu koja je dugo radila. Kod popularne Koke, žene plemenitog srca, česti gosti bili su i članovi “Zahumlja“, čiji je ona bila dugogodišnji član i donator.
Vidosava Vida Žižić počela je da radi u ugostiteljstvu prvih godina poslije drugog svjetskog rata. U Gundulićevoj ulici (današnja Njegoševa) od 1948 – 1950. godine, držala je “nezvaničnu kafanu u kojoj je bila i dobra kuhinja, pa su se u tom neregistrovanom lokalu redovno hranili oficiri i neko od gradskih zvaničnika. Od 1952. godine do odlaska u penziju 1966. godine, Vida je radila u kafani- restoranu na željezničkoj stanici. Svoju kafanu “Krčma Bedem“ u ulici Gavrila Principa u Staroj varoši otvorila je 1967. godine. Krčma je pod tim imenom radila do 1970. godine, kada je preuzela njena kćerka Radmila. Poslije toga radila je pod imenom “Krčma“.
Branko Trunto Vujadinović držao je krajem šezdesetih prošlog vijeka nekoliko godina u ulici Vuka Karadžića (današnja kuća Golovića) popularnu kafanu u kojoj su osim vozača Boksita, radnika Crnogorskih elektrana, Suda i drugih nikšićkih institucija, stalni gosti bili gradski boemi, umjetnici, javni radnici… Uz specijalitete iz Truntove kuhinje (Na Dan borca pukovnička hunta/na drobove otišla kod Trunta) i dobru kapljicu, društvo je često pjesmom zabavljao i vrsni solista “Zahumlja“ Milutin Nikolić. Kao drage goste, Vujadinović je rado pominjao Đorđija Bata Grujičića, predsjednika Opštine, kniževnika, prof. dr Slobodana Vujačića, arhitektu dr Sloba Vukajlovića i mnoge druge.
Godine 1961. jedno pivo u nikšićkim kafanama koštalo je sto dinara. Odgovornost za tako visoku cijenu pivari i ugostitelji uporno su prebacivali jedni na druge, a o skupoći ovog zvanično prehrambenog proizvoda razgovarano je i na zborovima birača!? Grad te godine ima 20.166 stanovnika. Od ukupnog broja predmeta u Okružnom sudu u Nikšiću polovina su bile brakorazvodne parnice. Kafanski život muškog dijela stanovništva bio je jedan od glavnih razloga za veliki broj bračnih razmirica.
***
Sedamdesetih godina prošlog vijeka se bolje živjelo. Standard je bio naročito porastao kod Nikšićana koji su 1970. godine imali najveći prosječni lični dohodak u Crnoj Gori, ali i najveći broj kafana – 105. Nikšić je te godine prvi u Republici po prometu piva, a dostignut je i “jubilarni“ milioniti litar popijenog alkoholnog pića.
***
Ljeta gospodnjeg 1973. godine; kad je Nikšić maltene pominjan u štampi kao rekorder po broju ljubitelja alkohola i količinama popijenog pića, gradski Klub liječenih alkoholičara (osnovan 1972. godine) zatražio je od Opštine da se u ugotiteljskim objektima zabrani točenje alkoholnih pića do devet sati ujuto. Donkihotovska borba opštinskih vlasti i Kluba apstinenata sa armijom kafanskih posjetilaca potpomognutih logističkom podrškom dovitljivih konobara trajala je cijela tri mjeseca. A onda su ovi drugi pobijedili (Vrhovni sud Crne Gore ukinuo je odluku nikšićkih vlasti kao protivustavnu). Uzaludne su bile brojne kazne za ljude s one strane šanka, koji odjednom prekriše kafanske stolove šoljama za čaj, sa tečnošću čudnog ukusa i boje. Gosti- ranoranioci su se zavjerenički i zadovoljno smješkali i galantno plaćali.
Ova jutarnja zabrana točenja alkohola nije međutim nimalo pogađala brojno društvo tzv. “nesvrstanih“. Klan najžednijih nikšićkih pijanaca pronašao je bio svoju “ kafanu“ pred tek izgrađenom gradskom kapelom koja se tada otvarala već u šest sati. I, pošto bi se sa dužnim pietetom poklonili pokojniku i ožalošćenoj porodici izjavili saučešće, oni bi cijeli dan tu besplatno ispijali “ ostatku nazdravlje!“. Opština, zapravo njen predsjednik lično, ubrzo su im doskočili. Služenje pića pred kapelom je zabranjeno, pa su se “nesvrstani“ vratili svom lokalu pod vedrim nebom u gradskom parku i u njihovu dnevnu spavaonu na platou oko Saborne crkve.
Ovim godinama i završavamo malu povijest o starim nikšićkim kafanama, jer u njima tada već počinje da nestaje ona nikšićka autentična atmosfera. Odlaze potonji pravi boemi, legendarni konobari polako idu u penziju, neki i na vječni odmor kod Petrove crkve. No, nove generacije Nikšićana svojski su se trudile da čak intenziviraju davno započeti “trend“, pa javnost nije bila mnogo zatečena 1984. godine podatkom da se u Nikšiću po glavi stanovnika pije najviše alkohola u Jugoslaviji, kao i da se za godinu dana ovdje popije više nego u cijeloj Makedoniji. Za jednog ovdašnjeg novinara i pjesnika se tada u šali govorilo da on sam godišnje popije više nego cijelo Kumanovo!
-Maksim Vujačić
