NIKŠIĆKE PEDESETE: DECENIJA SOCIJALISTIČKIH SNOVA
Graditeljski polet, privredna ekspanzija i ekonomski uspon poslije drugog svjetskog rata u Jugoslaviji trajali su zamalo 10 godina. Industrija je bila vodeća grana. Sa stopom godišnjeg rasta 13,2 od 1950. do 1961. godine Jugoslavija se četiri puta brže razvijala i od najrazvijenijih zemalja zapada. Bila je to neponovljiva stvarnost čiji nagli kraj označava 1961. godina. A onda slijedi jedna burna ekonomska i politička priča, koju ostavljamo istoričarima.
Piše: Maksim Vujačić
U istoriji Nikšića pedesete godine 20. vijeka su, po mnogo čemu, jedinstvene, neponovljive i nezaboravne. Od 1950. do 1961. godine ovaj grad doživljava privredni uspon, naglu industrijalizaciju i urbanizaciju. Izgradnjom velikih preduzeća pretvara se u industrijski centar Crne Gore i mnogo šire. Tokom pomenute decenije u Nikšić se doseljava veliki broj stanovnika iz svih krajeva Jugoslavije, a najviše iz najbližih komuna i sela koja gravitiraju gradu. Prirodni priraštaj stanovništva 1951. godine iznosio je 47 odsto, do danas nezabilježen. Nijedan grad u Jugoslaviji sa više od 10.000 stanovnika nije u tom periodu imao veći indeks porasta stanovništva. Novodoseljenih u grad bilo je oko 37 odsto.
Nikšić 1958. godine
Eldorado (španski el Dorado) „zemlja srećnog življenja, zlatom bogata oblast, u koju su naročito u XVI i XVII vijeku mnogi išli da ga traže, ustvari nije ni postojala.“ Crnogorski Eldorado Nikšić bio je stvaran, mnogi su u njega pohrlili u potrazi za boljim životom, iako tu nije bilo zlata, ali je ovaj kraj bio bogat vodnim resursom za proizvodnju električne energije, boksitnom rudom, šumom, čuven po svjetski priznatim kvalitetom piva, a poslijeratna socijalistička vlast koristila je povoljne prilike da sve to što prije i što bolje valorizuje.
Od 1944. do 1947. godine u prvoj etapi poslijeratnog razvitka obnovljen je porušeni grad, zgrade i saobraćajni objekti.
U januaru 1946. godine u Nikšiću je živjelo 4.890 stanovnika.
Drvni kombinat je formiran 1945. godine. Željeznička pruga Nikšić – Podgorica puštena je u saobraćaj 1948. godine. Građevinsko preduzeće „Crna Gora“ osnovano je 1949. godine kao preduzeće od republičkog značaja. Period od 1948. do 1954. godine je vrijeme najveće gradnje u nikšićkom kraju, 1953. godine 27 odsto aktivnog stanovništva bili su građevinski radnici. Vlada FNRJ je krajem 1950. godine osnovala Željezaru u Nikšiću kao državno privredno preduzeće, a izgradnja fabrike je trajala do 1957. godine. HE „Gornja Zeta“ sa glavnim energetskim objektom HE „Perućica“ osnovan je 1951. godine. Počela je izgradnja akumulacija Liverovići, Krupac, Slano i Vrtac u okolini grada na kraškom terenu i bio je to jedinstven poduhvat te vrste u svijetu. Pivara „Trebjesa“ je 1952. godine izvršila rekonstrukciju i zamjenu dotrajalih mašina, pa je kapacitet fabrike povećan na 28.000 hektolitara piva.
Nikšić je 1961. godine imao 20.000 stanovnika.
U narednim brojevima donosimo: lirska svjedočanstva, nostalgična sjećanja, hroničarske bilješke, priče o godinama „kad niti smo što imali, niti nam je što falilo, malo se jelo, a više sanjalo.“
